اگزما یا درماتیت آتوپیک
درماتیت آتوپیک نوعی اگزما و بیماری پوستی است که قسمت هایی از پوست ملتهب، قرمز، ترک خورده و زمخت می شود و با خارش پوستی همراه است. همچنین گاهی اوقات نیزممکن است با تاول همراه باشد. توجه داشته باشید درماتیت به معنای التهاب پوست است، آتوپیک نیز به مجموعه ای از بیماری های مربوط به سیستم ایمنی از جمله درماتیت آتوپیک، آسم و تب یونجه گفته می شود. پوست سالم باعث حفظ رطوبت و محافظت از باکتری ها، تحریک کننده ها و آلرژن ها می شود. اگزما با تغییرات ژنی مرتبط است که بر توانایی پوست در حفاظت از خود تاثیر می گذارد. و اجازه می دهد تا پوست شما تحت تاثیر عوامل محیطی، تحریک کننده ها و آلرژن ها قرار گرفته و آسیب ببیند. همچنین درماتیت آتوپیک در کودکان رایج است اما در هر سنی ممکن است رخ دهد. درماتیت آتوپیک یک بیماری مزمن و طولانی مدت است و به طور دوره ای ظاهر می شود. همچنین ممکن است با آسم یا تب یونجه همراه باشد. هیچ درمانی برای درماتیت آتوپیک یافت نشده است. اما درمان ها و اقدامات مراقبت از خود می تواند خارش را از بین ببرد و از شیوع بیماری های جدید جلوگیری کند. به عنوان مثال، از مصرف صابون های خشک اجتناب کنید، پوست خود را به طور مرتب مرطوب نگه دارید و از کرم ها یا پماد های دارویی استفاده کنید.
علائم اگزما چیست؟
به طور کلی به دنبال اگزما علائمی مانند: خشکی پوست، خارش(که معمولا در شب ها تشدید می شود)، لکه های قرمز تا قهوه ای و خاکستری بر روی پوست، ضایعات برآمده و کوچک همراه با ترشح مایع، ضخیم شدگی پوست، ترک خوردگی پوست و پوسته پوسته شدن، حساس و متورم شدن به دنبال خاراندن پوست ممکن است دیده شود. با این حال علائم درماتیت آتوپیک بسته به سن فرد و همچنین از شخصی به شخص دیگر متفاوت است. این علائم عبارتند از:
علائم اگزما در نوزادان زیر ۲ سال شامل:
بثورات پوستی معمولا روی پوست سر و گونه دیده می شود. این بثورات معمولا قبل از نشت مایع به صورت حباب دیده می شود. بثورات می توانند باعث خارش شدید شده و در خواب کودک اختلال ایجاد کنند. همچنین مالش و خارش مداوم پوست می تواند به عفونت های پوستی منجر شود.
علائم اگزما در کودکان ۲ ساله تا سن بلوغ شامل:
بثورات در این سن اغلب در چین های آرنج یا زانو ظاهر می شود همچنین بر روی گردن، مچ دست، مچ پا و چین بین ساق پا و باسن نیز دیده می شود.
با این وجود با گذشت زمان علائم زیر ممکن است رخ دهند:
بثورات پوستی برآمده می شوند و رنگشان روشن یا تیره می شود همچنین ممکن است ضخیم شوند و به صورت گره دیده شوند یا خارش دائمی ایجاد کنند.
علائم اگزما در بزرگسالان شامل:
- بثورات معمولا در چین های آرنج و زانو و پشت گردن ظاهر می شود. با این حال بثورات بسیاری از نواحی بدن را پوشش می دهد و در در برخی نواحی مانند روی گردن، صورت و اطراف چشم به صورت برجسته دیده می شوند.
- بثورات همچنین می توانند باعث خشکی بسیار شدید پوست شده و خارش دائمی پوست و عفونت های پوستی را به دنبال داشته باشند.
- بثورات پوستی اگزما در بزرگسالان نسبت به کودکان بیش تر باعث پوسته پوسته شدن می شود.
- ظاهر پوست در فرد مبتلا به درماتیت آتوپیک بستگی به میزان خاراندن پوست توسط فرد و اینکه آیا پوست عفونی است یا خیر دارد. خارش و مالش بیشتر، پوست را تحریک می کند، التهاب را افزایش می دهد و حتی حس خارش را نیز بدتر می کند.
- درماتیت آتوپیک اغلب قبل از سن ۵ سالگی شروع می شود و ممکن است تا نوجوانی و بزرگسالی ادامه یابد. در برخی افراد، اگزما به صورت دوره ای شعله ور شده و علائم شان بدتر می شود و سپس برای یک زمان، حتی چندین سال، علائم آنها از بین رفته و بهبود می یابد.
بیشتر بدانید: انواع سردرد شامل سردردهای اولیه – سردردهای ثانویه
علائم اگزما
علائم اگزما بسته به سن بیمار و نوع عارضه متغیر است. درماتیت آتوپیک معمولا در کودکان با ظاهر شدن تکه های خشک و فلس مانند پوست خود را نشان میدهد.
معمولا این نواحی بشدت می خارند. اکثر بیماران قبل از ۵ سالگی به این بیماری مبتلا می شوند.
نصف این افراد در بزرگسالی هم گرفتار این بیماری اند و علائم این بیماری هر چند وقت یکبار تشدید می شوند و پس از یک دوره فروکش می کنند.
علائم اگزما در کودکان
- در کودکان زیر ۲ سال، این علائم مانند وجود بثورات در بعضی نقاط پوست سر و یا گونه است که خارش شدید را نیز به دنبال دارد.
- این مورد می تواند باعث ایجاد اختلال در خواب کودک شود.
- مالیدن یا خاراندن، ایجاد عفونت پوستی را در پی دارد.
- در کودکان بالای ۲ سال تا سن بلوغ، قرمزی در شکاف های آرنج یا زانو، بر روی گردن، مچ، قوزک پا و دیگر قسمتهای پا بوجود می آید.
- به مرور زمان علائم دیگر مانند نقطه های قرمز برجسته بروز می کند. رنگ آنها ممکن است تیره یا روشن باشد و بعد از مدتی دانه های قرمز زبر و با خارش همراه می شوند.
علائم بیماری اگزما در بزرگسالان
- بثورات (راش) در شکاف های آرنج، زانو یا گردن بوجود می آیند و اکثر نواحی بدن را می پوشانند.
- شایع ترین محل بروز بثورات در بزرگسالان گردن، صورت و دور چشم است.
- بثورات باعث خشکی شدید پوست می شوند.
- بثورات دائما می خارند و در بزرگسالان بیشتر تکه ای و شبیه فلس اند.
- بثورات به عفونت پوست نیز منجر می شوند.
بزرگسالانی که در کودکی مبتلا به اگزما بوده اند؛ ممکن است در بزرگسالی علائم آتوپیک درماتیت را نداشته باشند ولی هنوز هم از پوست حساس و خشک، اگزمای دست یا مشکلات چشمی رنج ببرند.
ظاهر بثورات بستگی به داشتن عفونت و یا این که چقدر بیمار آنها را خارانده باشد دارد و خاراندن آنها باعث التهاب می شود و خارش را نیز تشدید می کند.
درمان بیماری اگزما
هیچ درمانی برای اگزما وجود ندارد و درمان فقط برای جلوگیری از تشدید بیماری جواب می دهد.
پزشکان معمولا یک برنامه درمانی که بر پایه ی سن، علائم و سلامت عمومی بیمار شکل گرفته است را پیشنهاد می دهند.
در بعضی بیماران علائم اگزما پس از طی یک دوره از بین می رود ولی برای عده ای دیگر به شکل یک بیماری مزمن باقی می ماند.
مراقبت های خانگی
بیماران مبتلا به اگزما می توانند چندین کار را برای سلامت پوست و کاهش علائم انجام دهند، مثل:
- حمام با آب ولرم
- استفاده از کرم یا لوسیون مرطوب کننده ( آبرسان) پوست تا سه دقیقه بعد از اتمام حمام. به این ترتیب، رطوبت پوست حفظ می شود.
- استفاده روزانه از کرم آبرسان
- استفاده از لباس های نخی و با دیگر الیاف نرم، اجتناب از استفاده از پارچه های زبر (که باعث ایجاد اصطحکاک با پوست می شوند) و لباس های جذب و تنگ.
- استفاده از صابون ملایم یا شوینده ی غیر صابونی
- خشک کردن طبیعی پوست با جریان هوا یا قرار دادن حوله بر روی پوست. از مالیدن حوله بر پوست خودداری کنید.
- تا حد امکان از قرار گرفتن در مکان هایی با دمای بسیار متفاوت با دمای مکان فعلی و همچنین از فعالیت های بدنی که موجب تعریق می شود خودداری کنید.
- کسب آگاهی در مورد محرک های این بیماری
- استفاده از دستگاه مرطوب کننده هوا در هوای خشک و سرد.
- کوتاه نگه داشتن ناخنها؛ چون ناخن بلند بر اثر خارش پوست را پاره میکند و منجر به زخم می شود.
تشخیص افتراقی های بیماری درماتیت آتوپیک
علائمی که در بیماری درماتیت آتوپیک می بینیم ممکن است با علائمی که به دنبال بیماری های دیگرایجاد می شوند مشابه باشد. در ادامه چند مورد از تشخیص های محتمل دیگر را مطرح می کنیم:
- درماتیت تماسی آلرژیک
- درماتیت تماسی تحریکی
- پسوریاسیس
- جرب(گال)
- درماتیت سبورئیک
- درماتیت نومولار
- کمبود زینک ارثی
- نقص ایمنی
- نرودرماتیت موضعی یا (Lichen Simplex Chronicus)
علل اگزما چیست؟
با اینکه علت اصلی اگزما همچنان ناشناخته است، اما به نظر می رسد که اگزما به دنبال ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی ایجاد می شود. اگزما بیماری مسری نیست. کودکانی که یکی از والدینشان مبتلا به اگزما یا سایر بیماری های سیستم ایمنی است بیشتر از سایر افراد مستعد ابتلا به اگزما هستند. همچنین اگر هر دو والد، یک بیماری آتوپیک داشته باشند، خطرابتلا حتی بیشتر است.
عوامل محیطی شناخته شده که باعث ایجاد علائم اگزما می شوند عبارتند از:
محرک ها: شامل صابون، مواد شوینده، شامپو، ضدعفونی کننده ها، آب میوه های تازه، گوشت یا سبزیجات است.
آلرژن ها: علف های هرز، حیوانات خانگی، گرده، کپک قارچ و شوره ی سر می توانند باعث اگزما شوند.
میکروب ها: شامل باکتری هایی مانند استافیلوکوک اورئوس، ویروس ها و قارچ های خاصی است.
دمای هوای گرم و سرد: آب و هوای بسیار گرم یا بسیار سرد، رطوبت بالا و کم و تعریق به دنبال ورزش، می تواند باعث اگزما شود.
غذاها: محصولات لبنی، تخم مرغ، آجیل و دانه ها، سویا و گندم می توانند باعث بروز علائم اگزما شوند.
استرس: از علل اصلی ایجاد کننده اگزما نیست، اما می تواند علائم را بدتر کند.
هورمون ها: زنان ممکن است علائم اگزما را در زمانی که سطح هورمون هایشان تغییر می کند، مثلا هنگام بارداری یا در زمان های خاصی از چرخه ی قاعدگی، تجربه کنند.
عوامل خطر در ایجاد اگزما چیست؟
عامل اصلی ابتلا به درماتیت آتوپیک سابقه شخصی یا خانوادگی اگزما، آلرژی، تب یونجه یا آسم است.
عوارض اگزما چیست؟
عوارض درماتیت آتوپیک (اگزما) ممکن است شامل موارد زیر باشد:
آسم و تب یونجه
خارش مزمن و پوسته پوسته شدن پوست: که به دنبال آن پوست ضخیم شده و تغییر رنگ می دهد و حالت چرم پیدا می کند و به مرور بیماری پوستی نورودرمتیت (lichen simplex chronicus) را ایجاد می کند.
عفونت پوست: خارش مداوم موجب آسیب به پوست شده و باعث ایجاد زخم های باز و ترک خوردگی پوست می شود و به دنبال آن خطر عفونت ناشی از باکتری ها و ویروس ها، از جمله ویروس هرپس سیمپلکس را افزایش می دهد.
درماتیت تحریک کننده دست: به ویژه در افرادی که کارشان مستلزم آن است که دست ها اغلب مرطوب و در معرض صابون های خشک، مواد شوینده و ضد عفونی کننده قرار گیرد، دیده می شود.
درماتیت تماسی آلرژیک: این بیماری در افراد مبتلا به درماتیت آتوپیک رایج است.
مشکلات خواب: چرخه خارش-خراش می تواند کیفیت خواب را کم کند.
پیشگیری از اگزما
اقدامات زیر ممکن است به جلوگیری از بروز درماتیت کمک کند و خشک شدن پوست بعد از حمام را به حداقل می رساند:
پوست خود را حداقل دو بار در روز مرطوب کنید: کرم ها، پماد ها و لوسیون ها به رطوبت پوست کمک می کنند. یک یا چند محصول را که با پوست شما سازگار است را انتخاب کرده و استفاده کنید. همچنین استفاده از ژل های چرب بر روی پوست کودک شما ممکن است به جلوگیری از درماتیت آتوپیک کمک کند.
سعی کنید عواملی که شرایط را بدتر کند را شناسایی کرده و از آن ها اجتناب کنید: عواملی که می توانند واکنش پوستی را بدتر کنند عبارتند از تعریق، استرس، چاقی، صابون، مواد شوینده، گرد و غبار و گرده دانه ها است. از قرار گرفتن در معرض این مواد اجتناب کنید.
دقت در انتخاب غذای کودکان: نوزادان و کودکان ممکن است به دنبال خوردن غذاهای خاصی از جمله تخم مرغ، شیر، سویا و گندم بیماری شان عود کند به همین علت بهتر است با پزشک کودک خود در مورد شناسایی مواد آلرژی غذایی صحبت کنید.
مدت زمان دوش گرفتن خود را کوتاه تر کنید: حمام و دوش خود را به ۱۰ تا ۱۵ دقیقه محدود کنید و از آب ولرم به جای آب گرم و‌جوش استفاده کنید.
فقط از صابون ملایم استفاده کنید: صابون های ملایم را انتخاب کنید. ضدعفونی کننده و صابون های ضد باکتری می توانند چربی طبیعی را به مقدار بیشتری از روی پوست شما برداشته و پوست را خشک کنند.
با دقت خود را خشک کنید: پس از حمام کردن، به آرامی پوست خود را با یک حوله نرم خشک کنید و مرطوب کننده را در حالی که پوست تان هنوز نمناک و مرطوب است استفاده کنید.
تشخیص اگزما
هیچ تست آزمایشگاهی برای شناسایی درماتیت آتوپیک (اگزما) مورد نیاز نیست. پزشک شما احتمالا تشخیص خود را با بررسی پوست و بررسی سابقه پزشکی شما انجام خواهد داد. او همچنین ممکن است از تست پچ یا آزمایش های دیگر برای تشخیص سایر بیماری های پوستی یا شرایطی که ممکن است همراه با اگزمای شما باشد، استفاده کند. با این حال تشخیص دقیق نیاز به بررسی تمام سطح پوست داشته و گاهی اوقات نمونه برداری از پوست (بیوپسی) ممکن است انجام شود. اگر مشکوک هستید که یک غذای خاص باعث بروز بثورات پوستی در کودک شما شده با پزشک مشورت کنید و در مورد شناسایی آلرژی های غذایی از پزشک سوال کنید.
درمان اگزما چیست؟
اگزما هیچ درمان قطعی ندارد. هدف از درمان اگزما بهبود زخم های پوستی و پیشگیری از بروز علائم است. درماتیت آتوپیک ممکن است به صورت مداوم دیده شود و شما چند ماه یا چند سال برای کنترل علائم آن تلاش کنید و حتی اگر درمان نیز موفقیت آمیز باشد ممکن است علائم و نشانه ها مجددا بروز کنند. تشخیص زود هنگام اگزما نیز بسیار مهم است تا هر چه سریع تر بتوانید اقدامات درمانی را شروع کنید. اگر استفاده منظم از مرطوب کننده ها و دیگر مراحل مراقبت از خود ، کمک کننده نباشد، پزشک شما ممکن است هر کدام از درمان زیر را پیشنهاد کند:
*داروها:
داروهای متعددی وجود دارد که با کمک آن ها می توان علائم اگزما را کنترل کرد، از جمله:
کرم ها و پماد های موضعی کورتیکواستروئید: نوعی از داروهای ضد التهابی هستند و علائم اصلی اگزما، مانند التهاب پوست و خارش را از بین می برند و به ترمیم پوست کمک می کنند. این داروها را باید بعد از مرطوب شدن پوست، به صورت مستقیم به روی پوست آسیب دیده بمالید. استفاده بیش از حد از این دارو ها ممکن است عوارض جانبی، از جمله نازک شدن پوست را به دنبال داشته باشد.
کورتیکواستروئید سیستمیک: اگر درمان های موضعی موثر نباشد، کورتیکواستروئیدهای سیستمیک می توانند تجویز شوند. این داروها به صورت تزریقی یا خوراکی(مانند پردنیزون) موجود است اما به دلیل عوارضی که ایجاد می کنند فقط برای مدت کوتاهی می توانند مورد استفاده قرار گیرند.
آنتی بیوتیک ها: زمانی تجویز می شوند که اگزما در کنار عفونت باکتریایی پوست اتفاق می افتد.
داروهای ضد ویروسی و ضد قارچی: این داروها نیز عفونت های قارچی و ویروسی ایجاد شده را درمان می کنند.
آنتی هیستامین ها: این داروها با ایجاد خواب آلودگی باعث کاهش خارش های شبانه می شوند.
مهار کننده های موضعی کلسی نئورین: مانند تاکرولیموس(protopic) و پیمکرولیموس(Elidel) که بر سیستم ایمنی بدن تاثیرگذاشته و فعالیت آن را مهار می کنند، التهاب را کاهش می دهند و به پیشگیری از عود علائم کمک می کنند. این داروها در افراد بالای ۲ سال برای کنترل واکنش های پوستی استفاده می شوند. بعد از اینکه پوست شما مرطوب شد آن را به صورت مستقیم بر روی پوست خود بمالید. همچنین به یاد داشته باشید که هنگام استفاده از این داروها از نور مستقیم خورشید اجتناب کنید.
سایر درمان ها
پانسمان مرطوب: یک درمان مؤثر برای درماتیت آتوپیک شدید شامل بسته شدن ناحیه آسیب دیده با کورتیکواستروئیدهای موضعی و باند های مرطوب است. گاهی اوقات این کار در بیمارستان برای افراد مبتلا به ضایعات گسترده انجام می شود، زیرا این کار نیاز به پرستار با مهارت دارد.
نور درمانی(فتوتراپی): این روش درمانی در افرادی استفاده می شود که به درمان های موضعی پاسخ نداده یا پس از درمان، دوباره به سرعت عود می کنند. ساده ترین شکل فتوتراپی شامل قرار گرفتن پوست در مقابل مقادیر طبیعی نور خورشید است. اشکال دیگر استفاده از نور ماوراء بنفش A مصنوعی (UVA) و اشعه ماوراء بنفشB(UVB) است که به تنهایی یا با دارو مورد استفاده قرار می گیرد. با وجود درمان موثر فتوتراپی، در درازمدت اثرات مضری از جمله پیری زودرس پوست و افزایش خطر ابتلا به سرطان پوست داشته به همین علت، فتوتراپی در کودکان کمتر مورد استفاده قرار می گیرد و به نوزادان فتوتراپی داده نمی شود.
مشاوره: صحبت کردن با یک درمانگر یا مشاور ممکن است به افرادی که از وضعیت پوست خود خجالت می کشند کمک کننده باشد.
درمان اگزما در نوزادان نیز شامل موارد زیر است:
- شناسایی و اجتناب از عوامل تحریک کننده پوست
- اجتناب از دمای زیاد پوست کودک خودرا با روغن، کرم یا پماد چرب کنید
اگراین اقدامات بثورات را بهبود ندهند یا اگر بثورات عفونی به نظر می رسد بهتراست با پزشک کودک خود مشورت کنید. کودک شما ممکن است نیاز به داروهای تجویزی برای کنترل بثورات یا درمان عفونت داشته باشد. پزشک همچنین ممکن است یک آنتی هیستامین خوراکی را برای کمک به کاهش خارش و ایجاد خواب آلودگی توصیه کند که برای خارش و ناراحتی شبانه مفید باشد.
درمان های خانگی
موارد متعددی وجود دارد که افراد مبتلا به اگزما می توانند برای سلامت پوست و کاهش علائم انجام دهند مانند:
- دوش گرفتن با آب ولرم
- استفاده از مرطوب کننده بلافاصله بعد از دوش گرفتن برای حفظ رطوبت
- استفاده روزانه از مرطوب کننده ها
- پوشیدن پارچه های پنبه ای و نرم و اجتناب ازپوشیدن لباس هایی با الیاف خشن و لباس های تنگ
- استفاده از درمان های خانگی
- صابون ملایم برای شستشو
- در صورت امکان، اجتناب از تغییرات سریع دما و فعالیت هایی که باعث تعریق می شوند
- یادگیری و اجتناب ازعواملی که باعث برانگیختن علائم اگزما در فرد می شود
- استفاده از یک مرطوب کننده در هوای خشک یا سرد
- کوتاه نگه داشتن ناخن ها برای جلوگیری از خراش پوستی