هیپرکلسمی
اصطلاح هیپرکلسمی به کلسیم زیاد در خون اشاره دارد. از نظر برخی علت هیپرکلسمی، فعالیت بیش از حد غده پاراتیروئید، داروهای خاص، ویتامین D بیش از حد یا شرایط بهداشتی خاص از جمله سرطان است. کلسیم، نقش اساسی در بدن دارد. به ساخت استخوان ها و دندان ها کمک می کند و در عین حال از عضلات، اعصاب و قلب نیز پشتیبانی می کند. با این حال، کلسیم بیش از حد می تواند منجر به ایجاد اختلال در بدن شود.
سطح کلسیم در خون بیشتر توسط غدد پاراتیروئید کنترل می شود. هنگامی که بدن به کلسیم نیاز دارد، غدد پاراتیروئید هورمون خود را ترشح می کنند که نقش بسزایی درافزایش کلسیم بدن دارند.
فعالیت غدد بیش از حد پاراتیروئید یا یک وضعیت بهداشتی اساسی خاص می تواند تعادل کلسیم را مختل کند. اگر سطح کلسیم خیلی زیاد شود، ممکن است فرد مبتلا به هیپرکلسمی تشخیص داده شود. این وضعیت می تواند عملکردهای بدن را مختل کند، و به طور خاص باعث ایجاد ضعف استخوان، سنگ کلیه، عملکرد غیر طبیعی قلب و مغز شود.
علائم هیپرکلسمی
هیپرکلسمی خفیف ممکن است علائمی نداشته باشد، در حالی که هایپرکلسمی مزمن می تواند علائم زیر را بروز دهد:
تشنگی بیش از حد و تکرر ادرار: میزان کلسیم بیش از حد به این معنی است که کلیه ها باید سخت تر کار کنند. در نتیجه، فرد ممکن است بیشتر ادرار دفع کند و منجر به کم آبی و افزایش تشنگی شود.
درد معده و مشکلات گوارشی: میزان کلسیم بیش از حد می تواند باعث ناراحتی معده، درد شکم، حالت تهوع، استفراغ و یبوست شود.
درد استخوان و ضعف عضلات: هیپرکلسمی می تواند استخوان ها را وادار به آزادسازی کلسیم بیش از حد کند و باعث کمبود کلسیم شود. این فعالیت غیر طبیعی استخوان می تواند منجر به درد و ضعف عضلات شود.
سردرگمی، بی حالی و خستگی: مقدار بیش از حد کلسیم خون می تواند در نحوه عملکرد مغز شما اختلال ایجاد کند، در نتیجه باعث سردرگمی، بی حالی و خستگی شود. همچنین می تواند باعث افسردگی شود.
فشار خون بالا و ضربان قلب غیر طبیعی: مقادیر بالای کلسیم می تواند فشار خون را افزایش داده و منجر به ناهنجاری های الکتریکی شود که باعث تغییر ریتم قلب می شود.
در صورت بروز علائم و نشانه هایی که ممکن است نشان دهنده فشار خون بالا باشد، مانند تشنه بودن، ادرار کردن مکرر و درد شکم، به پزشک مراجعه کنید.
بیشتر بدانید: درباره بیماری تینیتوس یا وزوزگوش
علت هیپرکلسمی
غدد پاراتیروئید بیش فعال
غدد پاراتیروئید سطح کلسیم را کنترل می کند. فعالیت بیش از حد پاراتیروئید می تواند منجر به هیپرکلسمی شود. غدد پاراتیروئید ممکن است هنگام بزرگ شدن یا افزایش رشد سلول های غیر سرطانی، بیش فعال شوند.
به داشتن غدد پاراتیروئید پر کار، هیپرپاراتیروئیدیسم گفته می شود. این ممکن است شایع ترین علت هیپرکلسمی باشد.
هیپرپاراتیروئیدیسم معمولاً در افراد بین 50 تا 60 سال تشخیص داده می شود. همچنین در زنان تا سه برابر بیشتر از مردان شایع است.
افزایش ویتامین D
ویتامین D باعث جذب کلسیم در روده می شود. پس از جذب، کلسیم وارد جریان خون می شود.
فقط 10-20 درصد کلسیم در رژیم غذایی معمولاً جذب می شود، در حالی که مابقی از راه مدفوع دفع می شود. با این حال، میزان بیش از حد ویتامین D باعث می شود بدن کلسیم بیشتری جذب کند و منجر به هیپرکلسمی شود.
در سال 2012، برخی محققان عنوان کردند که مکمل درمانی با ویتامین D با دوز بالا، باعث ایجاد هیپرکلسمی می شود. از این مکمل ها می توان در درمان مولتیپل اسکلروزیس و سایر شرایط مشابه استفاده کرد.
سرطان
اگر فردی مبتلا به سرطان باشد، این ممکن است باعث هیپرکلسمی شود. سرطان های که معمولاً منجر به این شرط می شود، عبارتند از:
- سرطان ریه
- سرطان پستان
- سرطان خون
اگر سرطان به استخوان انتشار یابد، خطر ابتلا به هیپرکلسمی را افزایش می دهد.
فراتر از سرطان، شرایط زیر شناخته شده است که باعث بالا رفتن کلسیم می شود:
- بیماری سل
- سارکوئیدوز
- بیماری تیرویید
- بیماری مزمن کلیوی
- بیماری غده آدرنال
- عفونت های قارچی شدید
کاهش تحرک
افرادی که تحرک کمی دارند نیز ممکن است در معرض خطر هیپرکلسمی باشند.
کم آبی شدید
افرادی که بدنشان به شدت کم آب هست، آب کمتری در خون خود دارند که این امر می تواند غلظت کلسیم در جریان خون را افزایش دهد. با این حال، این عدم تعادل معمولاً به محض برطرف شدن کمبود آب بدن اصلاح می شود.
در برخی موارد، مقادیر بالای کلسیم می تواند به بی آبی شدید بدن منجر شود. این مهم است که پزشکان تشخیص دهند که در ابتدا مشکل مقادیر بالای کلسیم بوجود آمده است یا کم آبی بدن باعث هیپرکلسمی شده است.
داروها
برخی از داروها می توانند باعث فعالیت بیش از حد غده پاراتیروئید شود و بالطبع منجر به هیپرکلسمی شود. بعنوان مثال داروی لیتیوم که بعضی اوقات برای درمان اختلال دوقطبی استفاده می شود باعث هیپرکلسمی می شود.
چگونگی تأثیر کلسیم بربدن
بدن انسان، اصولاً کلسیم را دراستخوان‌ها انبار میکند ولی انبار شدن کلسیم دربعضی یاخته‌ها، به خصوص درماهیچه‌ها و خون نیز انجام می‌گیرد. وقتی که ازغذاهای سرشار ازکلسیم مثل شیر، پنیر و سبزی‌های دارای برگ‌سبز‌بزرگ استفاده می‌شود، در زمان ادرار کردن، معمولاً بدن خود را از شر مقدار اضافی کلسیم راحت میکند و این کار سبب می‌شود، مقدار کلسیم درخون درحد طبیعی باقی بماند.
درخون، دو هورمون به‌عنوان تنظیم‌کننده‌ی اولیه‌ی کلسیم وجود دارد: هورمون پاراتیروئید و کلسیتونین Calcitonin وقتی مقدار کلسیم خون کاهش یابد، بدن مقدار بیشتری هورمون پاراتیروئید تولید میکند. وقتی مقدار کلسیم افزایش می‌یابد بدن، مقدارکمتری هورمون تولید می‌نماید. درسیستم بررسی وتعادلی که با ظرافت تنظیم شده‌است، هورمون پاراتیروئید سبب می‌شود که:
• استخوان‌ها کلسیم درخون آزاد کنند.
• لوله‌ی‌گوارش کلسیم بیشتری جذب نماید.
• کلیه‌ها کلسیم کمتری دفع کنند و ویتامینD را بیشتر فعال کنند که درجذب کلسیم نقش حیاتی دارد.
به طور طبیعی، درصورتی که میزان کلسیم خون بسیار افزایش یابد، غده‌ی‌تیروئید کلسیتونین تولید میکند. این هورمون آزاد شدن کلسیم از استخوان‌ها را کند و آهسته می‌نماید. درهیپرکلسمی، این تعادل به هم می‌خورد و بدن نمی‌تواند به خلاف معمول با آثار کلسیم به مقدار زیاد مقابله کند.
تشخیص هیپرکلسمی
آزمایش خون کلسیم: پزشک ممکن است آزمایش خون را برای بررسی میزان کلسیم خون و هورمون پاراتیروئید انجام دهد.
هرکسی که علائم هیپرکلسمی را تجربه می کند، باید به پزشک مراجعه کند، که آزمایش خون تجویز شود و براساس نتایج، تشخیص و درمان صورت بگیرد. فرد مبتلا به هیپرکلسمی خفیف ممکن است هیچ علائمی نداشته باشد و فقط پس از انجام آزمایش خون معمولی قابل تشخیص است. آزمایش خون، سطح کلسیم خون و هورمون پاراتیروئید را بررسی می کند و می تواند نشان دهد که سیستم های بدن، مانند سیستم های خون و کلیه ها چگونه کار می کنند.
بعد از تشخیص هیپرکلسمی، پزشک ممکن است آزمایش های دیگری را انجام دهد، مانند:
- نوار قلب برای ثبت فعالیت الکتریکی قلب
- اشعه X قفسه سینه برای بررسی سرطان ریه یا عفونت
- یک ماموگرافی برای بررسی سرطان پستان
- اسکن CT یا MRI برای بررسی ساختار و اندام بدن
- جذب تابش پرتونگاری با انرژی دوگانه، معمولاً به عنوان اسکن DEXA شناخته می شود برای سنجش تراکم استخوان