یکی از رشته های نوظهور و جدید که در پیشرفت درمان بیماری ها نقش داشته است، رشته ژنتیک پزشکی است. امروزه افراد بسیاری تمایل دارند در این رشته به تحصیل بپردازند. زیرا یکی از رشته های بسیار جذاب و در عین حال بسیار سودمند برای بشریت است. علاوه بر آن چالش های خاص خودش را دارد.

رشته ژنتیک پزشکی چیست؟

رشته ژنتیک به بررسی بيماري هاي ژني و تشخیص بيماري هاي مورثي و راه هاي درمان اختلالات ژنتيكيمي پردازد.

اين رشته از شاخه هاي علوم زيستي است و به مباحث مهمي مانند مهندسي ژنتيك، ژنتيك ايمني، ژنتيك جمعيت، ژنتيك سرطان، ژنتيك رفتاري، ژنتيك بيوشيميايي مي پردازد. دانش آموختگان اين رشته پس از فارغ التحصيلي قادر خواهند به نواقص و بيماريهاي ژني و كروموزومي بيماران پي ببرند.

حتما نام رشته ژنتیک انسانی نیز به گوش تان خورده است. در نظر داشته باشید که این دو رشته تفاوات هایی را با یکدیگر دارند. در زیر تفاوت های این دو رشته را برای شما آورده ایم.

تفاوت رشته ژنتيك پزشكي و انساني

رشته ژنتيك پزشكي با ژنتيك انساني متفاوت است. ژنتيك انساني مي تواند مجموعه از تحقيقات علمي براي درمان پزشكي باشد؛ اما ژنتیک پزشکی زمینه ای از پزشکی است که از در آن از علم ژنتیک برای مراقبت های پزشکی استفاده می شود؛ برای مثال ممکن است تحقیقات در مورد دلایل اختلالات ژنتیکی در زمینه ژنتیک پزشکی در نظر گرفته شود هم ژنتیک انسانی.

توجه داشته باشید که درنهایت تشخیص، مدیریت و مشاوره به افراد دچار اختلالات ژنتیکی یا مشکوک به این اختلالات به عنوان بخشی از ژنتیک پزشکی در نظر گرفته می شود.

توانايي هاي لازم براي اين رشته

كساني كه به کارهای تحقیقاتی علاقه‌ مند هستند و علاقه مند براي حل مسائل و چالش هاي جديد هستند، این رشته برایشان مناسب است. فارغ التحصيلان رشته ژنتيك پزشكي، بايد توانايي حل مسائل پيچيده را داشته باشند و از تحقيق، جست وجو، حل مسائل و خسته نشوند و همواره در حال يادگيري مطالب جديد باشند. در طي آزمايش ها و تحقيفات ممكن است موارد و چالش هايي شما را از ادامه دادن نا اميد كند، اما نبايد نا اميد و دلسرد شويد چراکه این چالش ها، لذت بخش ترين کارهای تحقیقاتی هستند.

• کدام دروس دوره دبیرستان در رشته ژنتیک بیشتر کاربرد دارند؟

ریاضی (1 و 2)، فیزیک (1 و2)، شیمی عمومی (1 و 2) دروس مهم این رشته هستند که دانشجویان توجه ویژه ای به این دروس داشته باشند. برای ادامه این رشته با دروس پایه دوران دبیرستان سرو کار خواهید داشت. مثلا دروسی مثل فیزیک و شیمی آزمایشگاه خواهید داشت که تا حدودی به فهم تجربی این مباحث کمک خواهد کرد.

همچنین باید دروسی همچون زیست جانوری، زیست گیاهی و آمار زیستی را نیز پاس کنید که تا حدود زیادی از دروس دوران دبیرستان تاثیر گرفته ‌اند. در ترم ‌های بالاتر دروسی مانند ژنتیک 1، زیست سلولی، میکروبیولوژی 1 و فیزیولوژی جانوری بسیار به فهم مطالب زیست ‌شناسی دوران دبیرستان وابسته ‌اند و در حالت کلی می توانیم بگوییم اگر شما دروس دبیرستان را به خوبی گذرانده باشید، در این رشته به مشکل برخورد نخواهید کرد.

گرایش‌های رشته ژنتیک

رشته ژنتیک پزشکی، رشته گسترده ای است و گرایش های مختلفی دارد. در زیر به هر کدام از آنها و روش ورود به این رشته‌ ها می پردازیم.

مهاجرت تحصیلی برای ورود به گرایش های مختلف رشته ژنتیک پزشکی دو راه وجود دارد:

از طریق کنکور وزارت بهداشت: بسیاری از دانشجویان زیست شناسی سلولی – مولکولی و علوم آزمایشگاهی، کنکور وزارت بهداشت را انتخاب می ‌کنند.

مهاجرت تحصیلی پرطرفدارترین رشته‌های وزارت بهداشت که دانشجویان برای قبولی در آن‌ها وارد رقابتی بسیار سنگین می‌شوند به شرح زیر است:

مجموعه علوم آزمایشگاهی (1): شامل رشته‌ های بیوشیمی بالینی، بیوتکنولوژی پزشکی و ژنتیک انسانی است.

مجموعه علوم آزمایشگاهی (2): شامل رشته ‌های ایمنی ‌شناسی پزشکی و هماتولوژی است.

مجموعه علوم آزمایشگاهی (3): شامل انگل‌شناسی، قارچ ‌شناسی، میکروبیولوژی و ویروس ‌شناسی است.

رشته های علوم بهداشت: رشته‌هایی که در مقطع ارشد برای این منظور می ‌توانید انتخاب کنید، شامل مواردی است که در ادامه ذکر شده‌اند: ژنتیک، میکروبیولوژی، زیست سلولی-مولکولی، بیوشیمی، بیوتکنولوژی میکروبی، بیوتکنولوژی دریا، بیوتکنولوژی صنعت و محیط زیست، بیوفیزیک.

آينده شغلي ژنتيك پزشكي

بازار کار و آینده شغلی مبحث بسیار مهمی است که نباید در انتخاب رشته نادیده گرفته شود.

به طور کلی آینده ای روشن در انتظار فارغ التحصیلان رشته ژنتیک پزشکی است. فارغ التحصیلان رشته ژنتيك پزشكي می توانند با دایرکردن مرکز مشاوره و آزمایشگاه ژنتیک با بررسی شجره نامه و آزمایشات غربالگری به تشخیص بیماری های ژنتیکی قبل و بعد از تولد و پیشگیری یا درمان آن ها بپردازند.

در آزمایشگاه های تشخیص طبی نیز که انواعی از بیماری های ژنتیکی یا سرطان ها مورد سنجش قرار می گیرند، از مهارت های دانش آموختگان ژنتیک استفاده می شود.

همچین می توان در پزشکی قانونی نیز مشغول به کار شد. زیرا در این حرفه به آزمایشات بسیار دقیق و تکنیک های خاص ژنتیکی نیاز است که فارغ التحصیلان این رشته به خوبی از پس آن بر می آیند. فارغ التحصیلان این رشته می توانند به عنوان استاد دانشگاه، در دانشگاه های معتبر، تدریس کنند .همچنین فارغ التحصیلان این رشته می توانند در مراکز تحقیقاتی مشغول به کار شوند.

واحد هاي درسي رشته ژنتيك پزشكي

نام درس و تعداد کل واحد های درسی
نوع درس	تعداد واحد
اختصاصی اجباری	27
اختصاصی اختیاری	حداکثر 3
پایان نامه	20

دروس کمبود یا جبرانی دوره دکتری ژنتیک پزشکی
کد درس	نام درس	تعداد واحد	نظری	عملی	پیش‌نیاز
1	ژنتیک انسانی	2	34	–
2	ژنتیک مولکولی	2	34	–
3	ژنتیک ایمنی	2	34	–
4	مهندسی ژنتیک	2	34	–
5	ژنتیک سرطان	2	34	–
6	ژنتیک جمعیت	2	34	–
7	ژنتیک رفتاری	2	34
8	ستوژنتیک	2	34

دروس اختصاصی دوره دکترای تخصصی رشته ژنتیک پزشکی
نام درس	تعداد واحد	عملی	تئوری	جمع	پيشنياز
ژنتیک پزشکی پیشرفته	2	–	34	34	ژنتیک مولکولی پیشرفته
مشاوره ژنتیک	2	34	17	51
مهندسی ژنتیک و بیوتکنولوژی مولکولی پیشرفته	3	34	34	68
سیتوژنتیک پیشرفته	3	34	34	68
سیتوژنتیک مولکولی پیشرفته	2		34	34	ژنتیک مولکولی پیشرفته
ژنتیک مولکولی پیشرفته	2	34	34	68	سیتوژنتیک پیشرفته
ژنتیک سرطان پیشرفته	3		34	34	سیتوژنتیک پیشرفته، ژنتیک مولکولی پیشرفته، ژنتیک ایمنی پیشرفته
ژنتیک ایمنی پیشرفته	2		34	34	سیتوژنتیک پیشرفته، ژنتیک مولکولی پیشرفته (همنیاز)
کارورزی تخصصی بیمارستانی	8			54	سیتوژنتیک پیشرفته، سیتوژنتیک مولکولی پیشرفته، ژنتیک مولکولی پیشرفته، ژنتیک ایمنی پیشرفته، ژنتیک سرطان پیشرفته،
پایان نامه	20
جمع	47

دروس اختياري
نام درس	تعداد واحد	نظري	عملي	جمع
ژنتیک میکروارگانیسم ها	2	2		34
ژنتیک بیوشیمیایی انسانی	2	2		34
اخلاق و ایمنی زیستی	3	3		34
ژنتیک سیتوپلاسمی و سوماتیکی	1	1		17
نشانه شناسی بیماریها	1	1		17

ميزان درآمد رشته ژنتیك پزشكي

فارغ‌التحصیلان وزارت علوم با کار در آزمایشگاه‌ها می توانند درآمدی در حدود یک و نیم تا ۳ میلیون تومان داشته باشند. به علاوه مشاغل دیگر مانند تدریس در مدارس یا دانشگاه‌ها و… سطح درآمد متفاوت‌تری خواهد داشت.

فارغ‌التحصیلان وزارت بهداشت نیز با کار در آزمایشگاه‌های ژنتیک، تشخصی طبی و… همان میزان درآمد را دارند. اما با تأسیس آزمایشگاه، درآمد خوبی خواهند داشت. راه‌اندازی شرکت‌های دانش‌بنیان، تدریس در دانشگاه و… بازه درآمد فارغ‌التحصیلان رشته ژنتیک را گسترده‌تر می‌کند.

سخن آخر

اين رشته در ايران، از جايگاه و اهميت ويژه اي برخوردار است كشور ايران نيز نيازمند رشد و ارتقا در اين زمينه است.