گلومرولونفریت به التهاب بخش کوچک تصفیه‌ای یا همان گلومرول‌ها در کلیه گفته می‌شود. گلومرول‌ها مایعات اضافی، الکترولیت‌ها و مواد زاید را از جریان خون پاک می‌کنند و آن را به ادرار منتقل می‌کنند. گلومرولونفریت می‌تواند ناگهانی (حاد) یا به شکل تدریجی (مزمن) دیده شود.
گلولومرولونفریت می‌تواند به شکل مستقل و یا به عنوان بخشی از یک بیماری دیگر؛ مانند لوپوس و دیابت دیده شود. شکل‌های شدید یا طولانی مدت التهاب مرتبط با گلومرولونفریت، می‌تواند باعث آسیب کلیه‌ها شوند. درمان به نوع گلومرولونفریت بستگی دارد.
نشانه‌ها
علائم و نشانه‌های گلومرولونفریت به حاد یا مزمن بودن آن و همچنین به علت بستگی دارد. اولین نشانه‌هایی که حاکی از وجود مشکل است، از نشانه‌ها و نتایج تست‌های سنجش ادرار بدست می‌آید.
نشانه‌ها و علائم مربوط به گلومرولونفریت شامل موارد زیر است:
- ادرار صورتی یا کولا رنگ که در نتیجه‌ی وجود گلبول‌های قرمز در ادرار (هماچوری (خون در ادرار)) حاصل می‌شود.
- ادرار کف آلود که ناشی از وجود پروتئین زیاد در ادرار می‌باشد.( پروتئین در ادرار (پروتئینوری))
- فشار خون بالا ( هایپرتانسیون)
- احتباس مایع یا ادم که به شکل تورم صورت، دست‌ها، پاها و شکم دیده می‌شود.
علایم و نشانه‌های احتمالی گلومرولونفریت عبارتند از:
- رنگ قهوه‌ای تیره ادرار به خاطر وجود سلول‌های قرمز خون در ادرار (هماچوری)
- ادرار کف‌آلود به دلیل وجود پروتئین اضافی (پروتئینوری)
- فشار خون بالا
- احتباس مایعات (ادم) با تورم آشکار در صورت، دست‌ها، پاها و شکم
- خستگی ناشی از کم‌خونی یا نارسایی کلیه
بیشتر بخوانید: چه کسانی به عفونت سالمونلا مبتلا می شوند؟
علت‌ها
بسیاری از بیماری‌ها می‌توانند باعث گلومرولونفریت شوند. گاها این بیماری در یک خانواده شایع است و بعضی مواقع نیز علت نامشخص است. شرایطی که می‌توانند باعث التهاب گلومرول‌های کلیه شوند، شامل موارد زیر است:
- گلومرولونفریت استرپتوکوکی. ممکن است یک یا دو هفته بعد از بهبودی از گلودرد استرپتوکوکی و ندرتا در اثر عفونت پوستی (زرد زخم) ایجاد شود. بدن آنتی بادی‌های بیشتری برای مبارزه با این عفونت‌ها تولید می‌کند.این آنتی بادی‌ها در گلومرول‌ها ساکن می‌شوند و در نهایت باعث التهاب می‌شوند.
کودکان نسبت به بزرگسالان بیشتر مستعد گلومرولونفریت استرپتوکوکی هستند. همچنین بهبودی آن‌ها سریع‌تر نیز می‌باشد.
- اندوکاردیت باکتریال (التهاب درون شامه‌ی قلب). باکتری‌ها گاها می‌توانند از طریق جریان خون انتشار یابند و در قلب ساکن شده و باعث عفونت یک یا تعداد بیشتری از دریچه‌های قلبی شوند. اگر دچار نارسایی‌های قلبی؛ مانند دریچه‌ی قلبی آسیب دیده یا مصنوعی هستید، در خطر بالای گلومرولونفریت نیز می‌باشید.اندوکاردیت باکتریال با بیماری‌های گلومرولی مرتبط است؛ ولی ارتباط بین این دو کاملا روشن نیست.
- عفونت‌های ویروسی. عفونت‌های ویروسی؛ مانند ویروس نقص ایمنی انسان (HIV)، هپاتیت B و C می‌توانند باعث گلومرولونفریت شوند.
شرایط بالینی که باعث زخم گلومرول می‌شوند
فشار خون بالا
فشار خون بالا می‌تواند به کلیه آسیب برساند و عملکرد طبیعی آن را مختل کند. گلومرولونفریت همچنین به فشار خون بالا منجر می‌شود، زیرا باعث کاهش عملکرد کلیه می‌شود و ممکن است بر چگونگی گوارش سدیم در کلیه تأثیر بگذارد.
بیماری کلیوی ناشی از دیابت
بیماری کلیوی ناشی از دیابت (نفروپاتی دیابتی) می‌تواند هر کسی را مبتلا کند. نفروپاتی دیابتی معمولا سالها طول می‌کشد تا بروز کند. کنترل خوب برروی میزان قند خون و فشار خون شاید به جلوگیری یا کندکردن آسیب کلیه کمک کند.
گلومرولواسکلروزیس فوکال سگمنتال
این ناراحتی بالینی با زخم‌های پراکنده ناشی از برخی گلومرول‌ها مشخص می‌شود ؛ همچنین ممکن است از بیماری دیگری ناشی شود یا بدون هیچ دلیل شناخته‌شده‌ای رخ دهد.
گلومرولونفریت مزمن گاهی پس از حمله گلومرولونفریت حاد ایجاد می‌شود. در برخی از افراد هیچ سابقه بیماری کلیوی وجود ندارد، پس اولین نشانه‌ی گلومرولونفریت مزمن همان نارسایی کلیه است. گلومرولونفریت مزمن به ندرت در خانواده به ارث می‌رسد. شکل ارثی این بیماری بنام سندرم آلپورت شاید به اختلال شنوایی یا بینایی منجر گردد.
گلومرولونفریت می‌تواند آنقدر به کلیه آسیب برساند که دیگر توانایی پالایش مواد غذایی را از دست بدهد. در نتیجه، میزان خطرناکی از مایعات، الکترولیت و مواد زائد در بدن انباشت می‌شود.
عوارض احتمالی ناشی از گلومرولونفریت عبارتند از:
نارسایی حاد کلیه
از دست دادن عملکرد در بخش پالایش مواد در نفرون موجب انباشت سریع مواد زائد خواهد شد. ممکن است به دیالیز اضطراری از طریق دستگاه کلیه مصنوعی نیاز پیدا کنید. در این روش، مایعات اضافی و مواد زائد بصورت مصنوعی از خون خارج می‌شوند.
بیماری مزمن کلیوی
هنگامی که به بیماری مزمن کلیه مبتلا شوید، کلیه‌ها به تدریج توانایی پالایش را از دست می‌دهند. اگر عملکرد کلیه تا کمتر از ۱۰ درصد ظرفیت طبیعی وخیم شود، مبتلا به بیماری کلیوی مرحله نهایی شده‌اید که برای ادامه زندگی نیاز به دیالیز یا پیوند کلیه است.
فشار خون بالا
آسیب‌دیدگی کلیه‌ها و در نتیجه، انباشت ضایعات در جریان خون می‌تواند فشار خون را بالا ببرد.
سندرم نفروتیک
وقتی به سندرم نفروتیک مبتلا شوید، یعنی بیش از حد پروتئین در ادرار دارید. در نتیجه، پروتئین بسیار کمی در خون باقی می‌ماند. سندرم نفروتیک همچنین با کلسترول خون بالا و تورم (ادم) پلک‌ها، پاها و شکم در ارتباط است.
چنانچه هر گونه علائم یا نشانه‌ی نگران‌کننده‌ای از بیماری کلیوی داشته باشید؛ ابتدا به دکتر مراقبت‌های اولیه مراجعه می‌کنید. اگر تست‌های آزمایشگاهی نشان دهد که آسیب کلیه رخ داده، شاید به دکتر متخصص در مشکلات کلیوی (نفرولوژیست) ارجاع داده شوید.
درمان
درمان گلومرولونفریت و نتایج آن به موارد زیر بستگی دارد:
- بیماری به شکل حاد یا مزمن می‌باشد.
- علت‌های زمینه‌ای
- نوع و شدت نشانه‌ها و علائم
بعضی از موارد گلومرولونفریت حاد به خصوص آن‌هایی که به دنبال عفونت استرپتوکوکی ایجاد می‌شوند، ممکن است خود به خود بهبود یابند و نیازی به درمان نباشد. اگر علت‌های زمینه‌ای مانند فشار خون بالا، عفونت و یا یک بیماری خود ایمنی وجود داشته باشد، درمان باید این علت‌های زمینه‌ای را مورد هدف قرار دهد.
درمان برای نارسایی کلیه
برای گلومرولونفریت حاد و نارسایی حاد کلیه، دیالیز می‌تواند به حذف مایعات اضافی کمک کند و فشار خون بالا را مهار کند. تنها درمان طولانی‌مدت برای بیماری کلیویِ مرحله نهایی همان دیالیز و پیوند کلیه است. هنگامی که پیوند اغلب به دلیل سلامتی عمومی پایین امکانپذیر نباشد، دیالیز تنها گزینه خواهد بود.
اگر مبتلا به بیماری کلیوی باشید، دکتر شاید تغییر در سبک زندگی را توصیه کند:
برای جلوگیری یا به حداقل رساندن احتباس مایعات، تورم و فشار خون بالا، مصرف نمک را محدود کنید
میزان پروتئین و پتاسیم مصرفی را کمتر کنید تا سرعت انباشت مواد زائد در خون کند شود.
وزن خود را در حد مناسب نگه دارید.
سطح قند خون را در صورت ابتلا به دیابت کنترل کنید.
سیگار را ترک کنید.
به جز شکایت‌های جسمی، زندگی با بیماری مزمن می‌توانید از لحاظ عاطفی نیز بسیار طاقت‌فرسا باشد. اگر گلومرولونفریت مزمن یا نارسایی مزمن کلیه دارید، شاید از پیوستن به یک گروه حمایتی بهره‌مند شوید. اعضای گروه حمایتی می‌توانند دلسوزانه به حرف‌هایتان گوش دهند و هم اطلاعات مفیدی ارائه دهند.
برای پیدا کردن گروه حمایتی، از دکتر پرس‌و‌جو کنید و یا با بنیاد ملی کلیه تماس بگیرید تا نزدیکترین مرکز را معرفی کند.
ممکن است هیچ راهی برای جلوگیری از بیشتر اشکال گلومرولونفریت وجود نداشته باشد. با این حال، در اینجا چندین اقدام مفید پیشنهاد می‌شوند:
برای عفونت استرپتوکوکی که باعث گلودرد یا زرد زخم می‌شود، به دنبال درمان فوری بگردید.
برای جلوگیری از عفونتی که می‌تواند به برخی از انواع گلومرولونفریت مانند ایدز و هپاتیت منجر شود، از دستورالعمل‌های رابطه جنسی امن و جلوگیری از تزریق مواد مخدر پیروی کنید.
کنترل فشار خون احتمال آسیب به کلیه ناشی از فشار خون بالا را کاهش می‌دهد.
کنترل قند خون به جلوگیری از نفروپاتی دیابتی کمک خواهد کرد.
جهت ارتباط بیشتر با شماره های درج شده تماس حاصل فرمایید.