مننژیت یا التهاب غشای مغز

مننژیت به معنای التهاب غشاهای احاطه کننده مغز و نخاع (مننژ) است. تورم ناشی از مننژیت باعث بروز علائمی چون سردرد، تب و سفتی گردن می شود. باکتری ها، ویروس ها و قارچ ها از عوامل ایجاد کننده مننژیت به حساب می آیند. برخی موارد مننژیت بدون درمان ظرف چند هفته بهبود می یابند اما برخی نیز تهدید کننده زندگی به حساب می آیند و نیازمند درمان آنتی بیوتیکی فوری هستند.
مننژیت نیاز به توجه و مراقبت پزشکی فوری دارد. درمان زودهنگام مننژیت باکتریایی از بروز عوارض جدی، پیشگیری می کند.

مننژیت (به انگلیسی: Meningitis) یا شامه‌آماس عفونت و التهاب پرده مننژ و مایع مغزی – نخاعی می‌باشد که دور مغز و نخاع را احاطه کرده‌اند ویروس‌ها، باکتری‌ها و قارچ‌ها همگی می‌توانند مایه ایجاد مننژیت شوند. شدت عفونت بستگی به عامل عفونتزا دارد. مننژیت‌ها باکتریایی که رویهمرفته شدیدتر از دیگر مننژیت‌ها می‌باشند و نیاز به درمان بی درنگ با آنتی بیوتیک دارند. البته دلیل بیشتر موارد مننژیت ویروس‌ها می‌باشند.

 

 

چگونه مننژیت را تشخیص بدهیم؟

علائم آن ممکن است در یک زمان با هم وجود نداشته باشند. علائم شبیه سرماخوردگی با تب، سردرد شدید، سفتی گردن(نمی تواند چانه را به قفسه سینه خود بچسباند)، استفراغ، حساسیت چشمها به نور، خواب الودگی، گاهی درد مفصل و اندام، پوست سرد و رنگ پریده، ضایعات و دانه های قرمز – بنفش روی پوست (که با فشار دادن محو نمي شوند) از علائم مننژیت مي باشند.

در بسیاری از موارد نشانه‌های نخستین مننژیت با آنفولانزا اشتباه گرفته می‌شود. گر چه می‌شود ابتلا به مننژیت بیش از یک دوره ۲-۱ روزه برای نشان‌دادن نشانه‌ها نخستین آن فرصت لازم داشته باشد، ولی گاهی این بیماری یک سیر برق‌آسا و به‌تندی کشنده را پیدا می‌کند.
اگر کسی دچار به مننژیت باکتریایی شود، هرگونه تأخیر در درمان مایهٔ افزایش خطر بروز آسیب‌های همیشگی در فرد می‌شود. بنابراین در صورتی‌که نشانه‌های زیر در بیمار دیده شود، باید به‌تندی به‌دنبال مراقبت‌های پزشکی رفته و با یک پزشک در این زمینه رایزنی کرد:

• تب بالا
• سردرد شدید
• تهوع و استفراغ همراه با سردرد
• گیجی
• تشنج
• بی‌خوابی و یا سخت از خواب بیدار شدن
• گردن سفت و کم‌حرکت
• حساسیت به نور (فوتوفوبی)
• کاهش گرایش به نوشیدن و یا خوردن

بیشتر بدانیم: کیست بیکر یا پوپلیته چیست ؟

 

عوامل خطر

چندین عامل خطر هست که کودکان و یا بزرگسالان را در برابر خطر بالاتری برای عفونت مننژیت قرار می‌دهد.

سن

کودکان زیر ۵ سال، جوانان میان ۲۴-۱۸ سال و کسان سالمند بیش از دیگر گروه‌های سنی در برابر ابتلا به مننژیت قرار دارند.
زندگی در محیطهای شلوغ و گروهی : زندانیان، دانشجویانی که در خوابگاه زندگی می‌کنند، پرسنل نظامی مستقر در پایگاه‌های نظامی، کودکان ساکن در مدارس شبانه روزی و یا مراکز نگهداری و پرورش کودکان، همگی مکانهای مناسبی برای ابتلا به مننژیت به ویژه نوع مننگوکوکی آن می‌باشد. زیرا در مکانهای شلوغ عفونت می‌تواند به تندی در میان گروه گسترده‌ای از کسان پخش شود.

بارداری

در فرد باردار احتمال ابتلا به عفونت لیستریا (بنام لیستریوزیس) بالاتر از حالت عادی است و همچنین این باکتری نیز یکی از عوامل ابتلا به مننژیت می‌تواند باشد. همچنین زن باردار دچار به لیستریا ریسک عفونت فرزندش نیز بالا می‌رود.
کسانیکه دارای مشاغلی هستند که با جانور سرو کار دارند: همانند کشاورزان، دامپروران و … که با حیوانات اهلی سر و کار دارند نیز در برابر خطر بالاتری برای ابتلا به عفونت لیستریا هستند. که آن هم می‌تواند منجر به ابتلا به مننژیت لیستریایی شود.
عواملی که مایه تضعیف سیستم ایمنی می‌شوند : همانند بیماری ایدز، دیابت، مصرف داروهای سرکوب کننده ایمنی، یا عمل جراحی برداشتن طحال همگی می‌توانند فرد را در برابر خطر بالاتری برای ابتلا به بیماری مننژیت دهند.

عوارض مننژیت

همانگونه که پیش از این ذکر شد، هر چه مدت زمانی که فرد دچار مننژیت بدون درمان بوده‌، بیشتر باشد، عوارض بیماری بیشتر خواهد بود. این عوارض دربرگیرنده :از دست دادن شنوایی، از دست دادن بینایی، اختلال گفتاری، اختلالات یادگیری و مشکلات رفتاری و گاهی حتی فلج اندام‌ها می‌تواند باشد. از عوارض غیر عصبی این بیماری می‌توان به اختلال کارکرد کلیه‌ها و یا غدد فوق کلیوی اشاره کرد. غدد فوق کلیوی در پاسخ به شرایط استرس با تراوش هورمون‌هایی همانند کورتیزول، بدن را در رویارویی با این استرس‌ها محافظت می‌کند. در بدترین شرایط نیز با نگرش به اینکه عفونت سیستم عصبی می‌تواند خیلی تند منتشر شود، و مایه مرگ او شود.

درمان بیماری

درمان تند با آنتی بیوتیک‌های وریدی اصل نخست درمان مننژیت است تا از ایجاد عوارض ناگوار جلوگیری شود. نوع آنتی بیوتیک با نگرش به نوع باکتری (که از آزمایش مغزی نخاعی می‌توان برای شناسایی آن بهره گیری کرد) تعیین می‌شود. البته می‌شود تا زمانیکه پاسخ آزمایش آماده شود، پزشک از یک آنتی بیوتیک با طیف گسترده که بر علیه بسیاری از باکتریها کارساز است، بهره گیری کند و پس از آماده شدن پاسخ مایع مغزی – نخاعی، آنتی بیوتیک اختصاصی تر باکتری را که اکنون مشخص شده را برای بیمار تجویز کند.
افزون بر آنتی بیوتیک، پزشک می‌شود بر حسب موقعیت و چگونگی بیمار، درمانهایی را برای تورم بافت مغز، شوک، تشنج و یا کم آبی وی در نظر بگیرد. اگر بیمار دچار عفونت در ناحیه سینوسها و یا استخوان پشت گوش شده‌است، شاید نیاز شود که عفونت این فضاها تهی سازی شود. همچنین هرگونه مایعی که میان بافت مغز و پرده‌های مغزی گردهمایی پیدا کرده‌است لازم شود که تهی سازی گردد.
در مننژیت ویروسی همانگونه که پیش از این ذکر شد، آنتی بیوتیک جایگاهی ندارد ولی بیشتر موارد آن در نزدیک یک هفته (با یا بدون درمان) بهبود می‌یابند. موارد خفیف مننژیت ویروسی بیشتر با استراحت در بستر، خوردن مایعات و داروهای ضد درد برای کاهش درد و تب بیمار درمان می‌شود. البته اگر ویروس تب خال عامل بروز مننژیت ویروسی باشد می‌شود تجویز برخی از داروهای ضد ویروس کارساز باشد.

 

انواع مننژیت

مننژیت ویروسی و باکتریایی شایع ترین هستند اما انواع دیگری نیز وجود دارد برای مثال سریپتوکوکال نوعی مننژیت است که با عفونت قارچی ایجاد می شود و بسیار نادر است.

مننژیت ویروسی

رایج ترین نوع مننژیت می باشد. 85 درصد این ویروس ها مربوط به زیر مجموعه ویروس های درونی هستند ویروس های این مجموعه ده الی پانزده میلیون عفونت را هر سال می توانند ایجاد کنند اما تعداد کمی از افرادی که به این ویروس مبتلا می شوند دچار مننژیت می شوند. ویروسهای دیگری که منجر به مننژیت میشوند عبارتند از: ویروس نیل غربی، آنفولانزا، ویروس اچ آی وی، ویروس سرخک، ویروس تبخال، کولتی ویروس.

مننژیت ویروسی معمولا بدون درمان خود به خود از بین میرود.

مننژیت باکتریایی

این نیز ویروس مسری است و در اثر نوعی باکتری بوجود می آید و اگر درمان نشود کشنده است. پنج الی چهل درصد کودکان و بیست الی پنجاه درصد بزرگسالان مبتلا مرده اند. حتی گاهی اوقات با وجود انجام روش های درمانی افرادی فوت کرده اند.

علائم مننژیت چیست؟

معمولا علائم مننژیت باکتریایی و ویروسی در ابتدای مبتلا شدن شبیه هم می باشد اما علائم مننژیت باکتریایی معمولا شدیدتر و جدی تر هستند. این علائم با توجه به سن تان معمولا بسیار متنوع هستند.

علائم مننژیت ویروسی

مننژیت ویروسی در نوزادان ممکن است منجر به : کاهش اشتها، تحریک پذیری، بی خوابی، بی حالی و تب شود.

مننژیت مغزی در بزرگسالان ممکن است با سر درد، تب، خشک شدن گردن، حمله ناگهانی، حساسیت به لامپ روشن، بی خوابی، بی حالی، حالت تهوع و کاهش اشتها همراه باشد.

علائم مننژیت باکتریایی

علائم مننژیت باکتریایی ناگهان گسترش می یابند و ممکن است شامل: تغییر حالت ذهنی، حالت تهوع، استفراغ، حساسیت به نور، سردرد، تب و گرفتگی گردن است. اگر این علائم را تجربه کردید سریعا دنبال راه درمانی باشید. مننژیت باکتریایی منجر به مرگ می شود. راهی برای تشخیص مننژیت باکتریایی و ویروسی وجود ندارد و تنها با گفتن علائم میتوان گفت کدام نوع است و سپس فوق تخصص مغز و اعصاب با انجام آزمایشاتی نوع آن را میتواند تشخیص دهد.

علل بروز مننژیت در نوزادان

 

اگر عفونت یا التهاب به وجود آمده تا پشت غشای مغز یا طناب نخاعی پیشرفت کند، این مرحله‌ی پیشرفته را انسفالیت مغزی (التهاب مغزی) می‌نامند.

بیشترین زمان وقوع مننژیت بین زمان بدو تولد و سن دو سالگی می‌باشد و بیشترین خطر آن فوراً بعد از تولد و در سن ۸-۳ ماهگی وجود خواهد داشت.

قرار گرفتن زیاد در معرض عفونت‌ها و مشکلات زمینه‌ای سیستم ایمنی در زمان تولد ریسک ابتلای به مننژیت را در نوزاد افزایش خواهد داد.

 

برای کسب اطلاعات بیشتر به لینک تماس با ما مراجعه فرمایید.