معرفی بهترین متخصص رادیوتراپی در تهران

سرکار خانم دکتر مریم میرزایی مقدم

رادیوتراپی در درمان انواع سرطان

رادیوتراپی به معنای استفاده از اشعه ایکس یا گاما برای مقابله با سلول های سرطانی است. رادیوتراپی با ایجاد اختلال در عملکرد DNA  سلول‌های سرطانی موجب کاهش سرعت رشد آن‌ها می‌شود. در اثر اختلالات  DNA، تقسیم‌های متوالی سلولی متوقف می‌شوند و در نهایت سلول‌ها می‌میرند. رادیوتراپی یک پروسه زمان‌بر است زیرا چند هفته و یا چند ماه طول می‌کشد تا سلول‌های سرطانی از بین روند. از این روش در موارد زیر استفاده میشود:

• درمان سرطان، وقتی به دلایلی نمیتوان تومور را با جراحی از بدن بیمار خارج کرد.
• انجام رادیوتراپی قبل از جراحی به منظور کوچک کردن آن، وقتی تومور کوچک تر شد جراحی آن راحت تر و بهتر انجام خواهد شد.
• انجام رادیوتراپی توسط متخصص رادیوتراپی بعد از جراحی به منظور از بین بردن سلول های سرطانی باقیمانده از جراحی تا اینکه احتمال عود سرطان کاهش یابد.
• به منظور کم کردن درد بیمار که بر اثر سرطان ایجاد شده است.
• در موارد عود بیماری میتوان از رادیوتراپی برای مهار سرطان و کنترل پیشرفت آن استفاده کرد.

تعداد جلسات رادیوتراپی چقدر است؟

• رادیوتراپی می تواند قبل از جراحی سرطان باشد.
• می تواند بعد از درمان اصلی به صورت درمان تکمیلی باشد.
• می تواند خود درمان اصلی باشد.
• می تواند تسکین دهنده باشد.

بنابراین رادیوتراپی بسته به اینکه چه کاربردی دارد این امکان را دارد که تعداد جلسات متفاوتی داشته باشد. که این مورد به نوع تومور و میزان پیشرفت تومور و محل تومور نیز بسیار بستگی دارد. به همین دلیلبسته به تشخیص بهترین متخصص پرتودرمانی تعداد جلسات رادیوتراپی می تواند از یک جلسه تا ۳۰ الی ۴۰ جلسه باشد.

عوارض رادیوتراپی یا پرتودرمانی برای بیمار

رادیوتراپی مانند هر روش درمان سرطان دارای عوارضی است که طبیعی است. همانطور که اشاره شد عوارض رادیوتراپی با توجه به دوز تابش اشعه بستگی دارد . به طور مثال در صورتی که تابش در معده یا روده انجام شود ممکن است منجر به حالت تهوع و اسهال شود یا در دهان باعث خشکی دهان شود. البته این عوارض بعد از چند هفته ممکن است بروز پیدا کند. نکته قابل توجه اینست که پزشک متخصص انکولوژی قبل از شروع درمان عوارض احتمالی را به بیمار توضیح دهند.

رادیوتراپی می‌تواند همراه با صدمه به سلول‌های بدخیم تا حدودی به سلول‌های سالم آسیب زند و عوارضی ایجاد کند، البته اکثر این عوارض موقتی هستند. مطمئن باشید پزشک هیچ درمانی را برای بیمار تجویز نخواهد کرد مگر اینکه مطمئن باشد که منافع (کنترل بیماری و کاهش علائم) آن بیشتر از ضررهای آن درمان است. هر نوع عارضۀ جانبی در حین درمان معمولاً موقتی است اما احتمال دارد که برخی از عوارض، برای مدت طولانی‌تری باقی بماند.

عوارض رادیوتراپی شامل

• واکنش های پوستی
• بی اشتهایی
• تهوع و استفراغ
• ریزش موی سر
• تورم ناحیه
• درد در ناحیه
• ریزش مو در زیر بغل (رادیوتراپی پستان)
• گلودرد
• خستگی
• درد در غدد لنفاوی
• تغییر در شکل و رنگ پوست
• حساسیت روی دنده ها
• عوارض جانبی دیررس

عوارض جانبی پرتودرمانی در بیماران

پرتودرمانی می تواند مانند سایر درمان ها برای بیمار عوارضی داشته باشد. خوشبختانه اکثر عوارض موقتی و قابل کنترل می باشند. مشکلاتی که به عنوان عوارض پرتو درمانی در حین درمان ممکن است پیش آیند، گرچه ناخوشایند می باشند، ولی اغلب عوارض حاد یا خطرناک نبوده و با گذشت زمان از بین می روند (چند هفته پس از اتمام درمان).

بروز عوارض، به نحوه درمان و منطقه درمانی و میزان تحمل بدن بیمار و مقادیر پرتو (دوز رادیوتراپی) بستگی دارد. بسیاری از بیماران در حین درمان هیچ گونه عوارض جانبی ندارند و به راحتی به فعالیت های روزمره زندگی خود می پردازند. البته ممکن است عوارض عمومی نیز در جریان پرتودرمانی پیش آیند، مثل احساس خستگی، رخوت و افسردگی.

برخی از عوارضی که در این بیماران ظاهر می شوند اصولا مربوط به عوارض کلی سرطان می باشد. به هر صورت مراقبت از بیمارانی که رادیوتراپی می شوند شامل مراقبت های عمومی، مراقبت های اختصاصی و مراقبت های روانی می گردد.

• اضطراب و افسردگی از عوارض درمان سرطان

بروز احساساتی مانند اضطراب و افسردگی پس از عمل جراحی و پرتو درمانی سرطان بسیار طبیعی است و حتی ممکن است این حس تا یک سال پس از آن هم ادامه داشته باشد.

شاید احساس اضطراب و افسردگی به این دلیل باشد که پزشکان احتمال بازگشت تومورهای سرطانی به بافت های بدن را تا مدت ها پس از روش های درمانی می دهند و این دسته از بیماران در حالتی از ترس و امید قرار می گیرند و نمی توانند به بهبودی کامل خود، حتی مدت ها پس از درمان مطمئن باشند.

ممکن است طی جراحی و پرتو درمانی سرطان سینه، بازوهای فرد و یا قسمت های زیر بغل بیمار در اثر آسیب های عصبی، بی حس و کرخت شود و فرد مبتلا نتواند به راحتی آن قسمت ها را حرکت دهد. بنابراین به این دسته از بیماران اکیدا توصیه می شود که اطلاعات کاملی را از پزشک خود کسب کنند و یا با خواندن مطالب علمی در مجلات و سایت های معتبر به افزایش آگاهی های خود در این زمینه کمک کنند. اگر اضطراب و افسردگی بیمار درمان نشود و بدتر شود، ممکن است پزشک اقدام به تجویز دارو برای غلبه بر این مشکلات کند.

• از دیگر عوارض پرتودرمانی آسیب عصبی است.

بیماران از خستگی شکایت دارند. گاهی بیماران با وجود اینکه سن بالایی ندارند دچار فراموشی گذرا هم می‌شوند. دست و پاها هم ممکن است دچار گزگز در ناحیه نوک انگشتان شوند و ضعف عضلات و التهاب اعصاب در برخی داروها شدید تر است.

• واکنش های پوستی هم از عوارض دیگر رادیوتراپی هستند.

گاهی اوقات پس از پرتودرمانی، واکنش های پوستی در بیماران به صورت آفتاب سوختگی بروز پیدا می کند. علائمی چون خارش و سوزش های پوستی و قرمز شدن پوست نیز در بیماران شایع می باشد.

بیمارانی که تحت پرتودرمانی قرار می گیرند باید توجه داشته باشند که رعایت رژیم غذایی و انجام ورزش، البته با نظر پزشک به پیشرفت روند بهبودی آنها کمک می کند.

مشکلات پوستی در رادیوتراپی اعم از:

التهاب و قرمزی پوست در ناحیه درمان کاملا طبیعی است. این حالت ممکن است مانند حالت آفتاب سوختگی و قرمزی، خشکی، تیره شدن و پوسته پوسته شدن تظاهر کند و در مناطق و پوست های حساس میتواند مانند سوایر سوختگی ها تاول یا ترشح ایجاد کند. این تغییرات حدود 2 الی 4 هفته پس از شروع درمان بسته به حساسیت پوست و نوع پرتو و طرح درمان میتواند بروز کند.

طی توصیه های پزشکی بهترین متخصص رادیوتراپی در تهران برای کاهش عوارض پوستی به نکات زیر توجه کنید:

🎗 بدون اینکه روی تغییرات جزیی پوستتان تمرکز کنید و مدام نگران آن باشید مراقب تغییر حالت پوست خود باشید.

🎗 لباس های تنگ و چسبان در ناحیه درمان نپوشید. سعی کنید از لباس های کتان، پنبه ای، نخی و گشاد در ناحیه درمان استفاده کنید.

🎗 از مالدین و خاراندن و خراشیدن ناحیه درمان اکیدا خودداری کنید.

🎗 پوست ناحیه درمان را در معرض تماس با هیچ ماده فیزیکی (فلزات و بدلیجات) یا شیمیایی (پودر، عطر، مام، لوسیونهای پوستی و…) قرار ندهید.

🎗 از مصرف کرم ها و لوسیون یا عطر و دئودورانت و اسپری یا پماد در این ناحیه خودداری کنید.

🎗 در مواردی که پزشک متخصص انکولوژی، لوسیون یا کرم و پماد مخصوصی برای شما تجویز می کند در همان روز و به همان میزان و طریقه تجویزشده استفاده کنید. بهترین زمان مصرف ترجیحا بلافاصله پس از هر جلسه پرتودرمانی است. بطوری که در مراجعه جلسه بعدی پرتودرمانی، بقایای کرم روی ناحیه درمان باقی نماند. مصرف خودسرانه پمادها یا لوسیون های ترمیم کننده می تواند وضعیت پوست شما را بدتر کند.

🎗 از تراشیدن مو در ناحیه درمان خودداری کنید. استفاده از ماشین های اصلاح که موها را کوتاه میکند بلامانع است.

🎗 سعی کنید منطقه درمان در معرض تابش نور مستقیم خورشید قرار نگیرد و از لباس پوشیده یا کلاه، بسته به ناحیه درمان استفاده کنید.

🎗 از سردکردن و گرم کردن (کمپرس یخ یا کیسه آب گرم) و هر تحریکی در ناحیه درمان خودداری کنید.

🎗 از شستشوی مکرر ناحیه درمان اجتناب کنید.

🎗 میتوانید با آب ولرم حمام کنید و ناحیه درمان را با دست و صابون بچه بشویید، از لیف و کیسه و حوله سفت استفاده نکنید.

 

درمان تهوع و استفراغ در رادیوتراپی یا پرتودرمانی

• سعی کنید غذا را به مقدار کم و دفعات بیشتر از سه وعده غذایی معمول استفاده کنید. (به عنوان مثال شش بار در روز ولی به مقدار کم)
• مصرف مایعات، نیم ساعت قبل یا بعد از غذا میتواند کمک کننده باشد ولی در حین غذا ترجیحا مایعات ننوشید.
• از مصرف غذاهای محرک، پر ادویه، سرخ شده، چرب و دیرهضم بپرهیزید. غذاهای داغ یا پر عطر و بو میتواند این حالت شما را تشدید کند. در این حالت میتوانید پس از کمی سرد شدن غذایتان را میل کنید و چاشنی های پرعطر و بو، به غذایتان اضافه نکنید.
• بهتر است قبل از پرتودرمانی شکم، حداقل به مدت یک ساعت معده خالی باشد.
• درصورتی که مشکل شما تهوع صبحگاهی است سعی کنید یک ساعت پس از برخاستن از خواب، اولین وعده غذایی را میل کنید.
• خوردن غذاهایی که دوست دارید و بودن در جمع عزیزان و دوستان میتواند این حالت را بهبود دهد.
• آبنبات های خوشطعم یا قرص نعنایی در صورت تمایل میتواند کمک کننده باشد. (آبنبات های ترش و محرک در صورت وجود زخمهای دهانی بهتر است مصرف نشود)
• در صورتیکه زخم یا مشکلات دهانی ندارید میتوانید آبلیموی ترش تازه و آبغوره و چاشنی های ترش همراه غذا صرف کنید.
• در صورت احساس تهوع، میتوانید در هوای آزاد چند نفس عمیق بکشید و سعی کنید روی فعالیت یا فکر مطلوبی تمرکز کنید تا ذهنتان از موضوع منحرف گردد.
• هم صحبتی با دوستان و نزدیکان، شنیدن موسیقی و دیدن برنامه ها و فیلم های شاد و مفرح و مورد علاقه، میتواند از احساس تهوع بکاهد.
• رعایت بهداشت دهان و دندان میتواند حالت تهوع را کاهش دهد.
• اگر تهوع شما آزاردهنده و مکرر بود، میتوانید به پزشک متخصص رادیوتراپی مراجعه کنید تا در صورت لزوم برای شما دارو تجویز شود.

هزینه درمان با رادیوتراپی چقدر است؟

هزینه درمان سرطان بسته به نوع درمان، تعداد جلسات درمان متفاوت است و بر اساس مصوبات وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی می‌باشد. هزینه قطعی درمان پس از تکمیل طراحی درمان مشخص خواهد شد.

 

براکی‌ تراپی یا پرتودرمانی داخلی چیست؟

براکی‌ تراپی یا پرتودرمانی داخلی، روش درمانی سرطان است که در آن با استفاده از تابش اشعه از داخل بدن، امکان رساندن مقادیر بالای اشعه به بافت تومور فراهم می‌گردد در حالی که بافت‌ های سالم کمتر تحت تأثیر قرار می‌گیرند. این روش درمانی می‌تواند به صورت بستری یا سرپایی انجام گیرد. پرتودرمانی داخلی ممکن است همراه با شیمی‌ درمانی یا رادیوتراپی خارجی برای شما تجویز گردد. درمان در چند جلسه انجام می‌شود و معمولا چند دقیقه به طول می‌انجامد. عوارض روش براکی تراپی برای بیماران سرطانی بسیار اندک است.

در براکی‌ تراپی از ایمپلنت‌ های رادیواکتیو نظیر دانه، سیم، کپسول، بالون یا لوله استفاده می‌گردد. در طی براکی‌ تراپی به روش داخل حفره‌ای، این ایمپلنت‌ها در داخل حفره‌ها و فضاهای بدن قرار می‌گیرند. برای مثال براکی‌تراپی سرطان دهانه رحم از این‌گونه موارد است. در براکی‌تراپی داخل بافتی، ایمپلنت‌ها در داخل یا اطراف سرطان، داخل بافت قرار می‌گیرند. براکی‌تراپی سرطان پروستات از این دست درمان‌ها می‌باشد.

 

براکی تراپی با دوز بالا

براکی تراپی با دوز بالا (HDR) به فرد امکان می دهد تا چند بار با یک منبع رادیواکتیو قدرتمند که در اپلیکاتور قرار دارد ، چندین دقیقه تحت درمان قرار گیرد. منبع پس از ۱۰ تا ۲۰ دقیقه حذف می شود. این ممکن است دو بار در روز در طی چند روز یا یک بار در روز در طی چند هفته تکرار شود. مواد رادیواکتیو در بدن بیمار باقی نمی ماند. اپلیکاتور ممکن است در بین روش های درمانی در جای خود باقی بماند ، یا ممکن است قبل از هر درمان استفاده شود.
افرادی که درمان HDR دریافت می کنند ، در صورت انجام درمان های چند روزه و در صورت ماندن اپلیکاتور در محل ، گاهی در بیمارستان می مانند. ممکن است اقدامات احتیاطی ویژه ای برای انجام بعد از درمان وجود داشته باشد ، بنابراین در این مورد حتما با پزشک متخصص رادیوتراپی خود صحبت کنید.

 

براکی تراپی دائمی در بیماران سرطانی

در برخی موارد مانند براکی تراپی سرطان پروستات، مواد رادیواکتیو با استفاده از دست و یا تست های تصویربرداری مانند اولتراسوند و سی تی اسکن به طور دائم داخل بدن کار گذاشته می شود. ممکن است بیمار هنگام قرارگیری دستگاه احساس ناخوشایندی داشته باشد، اما این احساس برطرف خواهد شد.

در ابتدا، دوز پایینی از اشعه از ناحیه درمان ساطع می شود و نیازی به محدود کردن ارتباط با دیگران نخواهد بود. در برخی موارد توصیه می شود ارتباط با خانم های باردار و یا کودکان برای مدت کوتاهی محدود شود.

بیشتر درمان‌های براکی‌ تراپی به صورت یکبار در هفته یا به صورت روزانه در جلسات محدود انجام می‌شوند.

ارگان‌ هایی که معمولاً تحت براکی‌ تراپی قرار می‌گیرند عبارتند از:

• رحم
• رکتوم
• پروستات
• زبان
• حلق
• مری
• پستان
• پوست
• مجاری صفراوی

آیا در طی پرتودرمانی داخلی یا پس از آن بدن شما، رادیواکتیوی (دارای تابش) خواهد بود؟

با پرتودرمانی داخلی، بدن شخص ممکن است مقدار کمی تابش را برای مدت کوتاهی داشته باشد.
اگر کاشت موقت باشد، از بیمار خواسته می شود که در بیمارستان بماند و ممکن است مجبور باشد در طول درمان ملاقات ها را محدود کند. همچنین ممکن است از بیمار خواسته شود که فاصله مشخصی از ملاقات کنندگان داشته باشد. زنان و مادران باردار اجازه ملاقات با شخص را ندارند. بسته به نوع کاشت ، پس از برداشتن ایمپلنت، بدن دیگر تابش نخواهد کرد.
طی چند هفته تا چند ماه، ایمپلنت های دائمی به آرامی دیگر تابش اشعه نمی کنند. تابش معمولا دورتر از منطقه تحت درمان نیست ، بنابراین احتمال قرار گرفتن دیگران در معرض تابش بسیار کم است. هنوز هم، تیم مراقبت های سلامتی شخص ممکن است از بیمار بخواهند که اقدامات احتیاطی از قبیل دوری از کودکان کوچک و زنان باردار را، به خصوص بلافاصله بعد از انجام کاشت، انجام دهند.

دکتر مریم میرزایی مقدم | متخصص رادیوتراپی در تهران | https://drmaryammirzaei.com/