ژنژیویت (Gingivitis)‏ یا التهاب لثه

به حالتی گفته می‌شود که پلاک‌های دندانی در خط لثه تجمع پیدا می‌کنند و باعث تحریک لثه و حساس شدن آن می‌شوند که گاهی خونریزی هم می‌کند.

ژنژیویت یکی از بیماری های بافت‌ لثه در اطراف دندان است که موجب التهاب و بروز عفونت در این بافت می‌شود و آن را تخریب می‌کند.

اگر پلاک دندان را هر روز با مسواک یا نخ دندان پاک نکنید، به مرور سفت‌تر شده و ماده‌ای غیرقابل برداشت به نام جرم (رسوب دندانی) ایجاد می‌کند.

در صورتی که پلاک و جرم به زیر خط لثه گسترش پیدا کند، بیماری ژنژیویت مزمن خواهد شد.

با تحریک مزمن باکتریایی، نسج لثه به تدریج از دندان‌ها جدا می‌شود و حفره‌هایی ایجاد می‌شود که در آنجا چرک تجمع پیدا می‌کند.

با گسترش پلاک و جرم و تداوم تحریک بافت لثه، فرایند کنده شدن لثه‌ها از دندان‌هایتان بیش از پیش ادامه پیدا می‌کند. به این حالت پریودونتیت یا پیوره می‌گویند.

علائم ژنژیویت

– ورم لثه

– قرمزی و نرمی لثه

– خونریزی لثه با تحریک اندک (بعد از مسواک زدن) یا به صورت خودبه‌خودی

– زخم‌های دهانی

– حساس بودن لثه‌ها در هنگام لمس

– بوی بد دهان و نفس

– به ندرت تب

بیشتر بدانید: اگزما یا درماتیت آتوپیک چیست و چه علایمی دارد؟

علل ژنژیویت

از نظر متخصصان، مهم ترین عواملی که موجب بروز ژنژیویت می‌شوند، عبارتند از: ‌

– عامل اصلی و تاثیرگذار عدم رعایت بهداشت صحیح دهان‌ و دندان‌ است.

– وجود پلاک‌ روی‌ دندان‌ها که اغلب این پلاک‌ها حاوی‌ ذرات‌ غذایی‌، میکروب‌ها و مخاط‌ هستند.

– تغذیه‌ نامناسب‌ به ویژه کمبود ویتامین‌ها که‌ باعث‌ بیماری‌هایی‌ مثل‌ اسکوربوت‌ یا پلاگر می‌شود.

– ابتلا به بیماری‌های‌ خونی‌ مثل‌ سرطان‌ خون‌

– عوارض‌ نامطلوب‌ دارویی مثل واکنش نسبت‌ به‌ داروهای‌ تشنج‌

– گاهی اوقات تغییرات هورمونی در بدن مثل دوران بارداری، دوران بلوغ و نیز درمان با استروئیدها، لثه‌ها را در برابر عفونت‌های باکتریایی حساس و آسیب پذیر می‌کند.

– دیابت‌

– عفونت‌ها

– واکنش های نامطلوب دارویی مثل واکنش به داروهایی مثل فنی توئین و باربیتال

– تماس با سرب و بیسموت

– آسیب لثه ها به هر علتی، مثل مسواک زدن شدید یا آب کشیدن

درمان ژنژیویت

هدف اصلی از درمان ژنژیویت، کاهش التهاب لثه هاست.

دندان ها به طور دقیق توسط دندان پزشک بررسی می شود.

روزانه حداقل یک بار از نخ دندان های موم دار یا بدون موم استفاده کنید.

از خمیردندان فلوئوردار استفاده کنید و مراجعات منظم به دندان پزشک داشته باشید.

در موارد خاص دندان پزشک با روش های جراحی بافت ملتهب لثه را خارج می کند.

آنتی بیوتیک در موارد عفونی و دهان شویه فلوئوردار نیز از موارد درمانی هستند.

در صورتی که کمبود ویتامین عامل آن باشد باید جبران شود. رژیم غذایی خاصی توصیه نمی شود.

از مصرف شیرینی و نوشیدنی های شیرین خودداری کنید. شکر باعث تولید اسید در دهان و تخریب مینای دندان می شود.

محققان می گویند: در هر حال، دهان یکی از اعضای بدن است . هر عاملی که سلامتی عمومی و توانایی بدن برای مقابله با بیماری ها را افزایش دهد، بر روی سلامتی دهان تاثیر مثبت دارد . به گفته آن ها، بد غذا خوردن یا عادت های مضری مانند سیگار کشیدن، همه بدن از جمله دهان را مبتلا می سازد .

ویتامین ا مصرف کنید و شاهد بهبودی باشید

محققان بر این باورند که ویتامین ا تنها ماده مغذی است که تاثیر مثبت آن بر روی دهان، وقتی به مقدار کافی در بدن وجود دارد، و تاثیر منفی آن بر روی دهان، وقتی میزان آن در بدن کم باشد، به اثبات رسیده است . مبتلایان به کمبود ویتامین ا می توانند به بدترین نوع بیماری های لثه و دندان دچار شوند .

برای ارزیابی تاثیر کمبود ویتامین ا بر روی سلامتی لثه، پژوهشگران، به مدت چهارده هفته، یازده مرد را با رژیم غذایی فاقد میوه و سبزی تغذیه کردند، و ویتامین ا را به شکل یک مکمل محلول در آب انگور، فقط در هفته های خاصی به رژیم غذایی این افراد اضافه کردند . در پایان بررسی، پژوهشگران متوجه شدند که وقتی سطح ویتامین ا در بدن این افراد کاهش می یابد، لثه هایشان بیشتر خونریزی می کند، و وقتی ویتامین ا بیشتری مصرف می کنند، خونریزی لثه هایشان کاهش می یابد .

پژوهش های بیشتر بر روی حیوانات آزمایشگاهی اثبات کرد که کمبود ویتامین ا ، موجب تورم لثه، کاهش محتوای مواد معدنی استخوان فک و شل شدن دندان ها می شود .

چرا این آسیب به وجود می آید؟

از قرار معلوم، ویتامین ا برای تولید کلاژن ضروری است . کلاژن، پروتئین اصلی واحدهای ساختمانی برای ایجاد داربست لیفی تمام بافت ها، از جمله لثه هاست . محققان معتقدند: ویتامین ا بافت ضعیف لثه را محکم می کند و لثه را در برابر نفوذ باکتری ها مقاوم تر می سازد .

عوامل غذایی

به یاد داشته باشید این دستورهای غذایی موجب سلامتی لثه های شماست .

مصرف نوشابه ها را کاهش دهید: نوشابه های گازدار حاوی فسفر فراوان است . این مساله موجب کاهش کلسیم در استخوان ها می شود و یک علت احتمالی پوکی استخوان است . برخی از پژوهشگران معتقدند که کلسیم در ابتدا، نه از استخوان های لگن و ستون فقرات، بلکه از استخوان فک برداشته می شود که منجر به شل شدن دندان ها می شود .

مصرف قند را کاهش دهید: تصور می شود که قند علاوه بر تسریع در تخریب دندان ها، به لثه ها نیز صدمه می زند . بسیاری از دندانپزشکان معتقدند که قند موجب تغذیه باکتری هایی می شود که ژنژیویت را به وجود می آورند (البته برای اثبات این ادعا بررسی های قطعی انجام نشده است) .

کلسیم بدن خود را تنظیم نمایید: شیر خامه گرفته شده، ماست بدون چربی، پنیر، دانه خردل، کلم پیچ، گل کلم، کنسرو ماهی آزاد با استخوان، ساردین با استخوان، آب پرتقال غنی شده از کلسیم، منابع خوبی برای تامین کلسیم بدن می باشند . با خوردن پنیر یا نوشیدن شیر، کلسیم موجود در این غذاها از طریق روده کوچک جذب خون می شود . مقدار کلسیم در خون شما به وسیله ماده ای به نام هورمون پاراتیروئید تنظیم می شود . وقتی که مقدار کلسیم دریافتی کم باشد، هورمون پاراتیروئید علائمی را به استخوان مخابره می کند که موجب برداشت کلسیم از استخوان و آزاد شدن آن به داخل جریان خون می شود . برخی پژوهشگران می گویند: «غذاهایی که کلسیم کافی را به بدن می رسانند، موجب کاهش هورمون پاراتیروئید شده و لذا مقدار بیشتری کلسیم و به دنبال آن مقدار بیشتری استخوان حفظ می شود .»

کلسیم سپس با فسفر ترکیب می شود تا به تشکیل مواد سخت و بلوری کمک کند . این مواد سخت، اسکلت محکم و مشبک استخوان ها و دندان های قوی را ایجاد می کنند . در حقیقت، 99 درصد کلسیم موجود در بدن شما، در استخوان های بدنتان ذخیره شده است .

فلوراید مصرف کنید: آب فلورایده، چای، ماهی استخوانی دریایی مانند کنسرو ماهی آزاد یا ماهی قزل آلا، منابع خوبی از فلورایدند .

از آن جا که فلوراید به آب و خمیر دندان اضافه می شود، ممکن است فکر کنید یکی از مواد مغذی است که بدون آن زنده نخواهید ماند، اما این طور نیست; هر چند استفاده از آن دفعات مراجعه به دندانپزشک را کاهش می دهد .

هر دو شکل خوراکی و موضعی فلوراید، در محافظت از مینای دندان شرکت می کنند . فلوراید از مینا محافظت می کند، لذا کمتر احتمال دارد مینای دندان توسط باکتری های تولید کننده اسیدی که در دهان رشد می کنند، حل شود . حتی افراد بالغ می توانند از قدرت ذاتی فلوراید برای محکم کردن دندان استفاده کنند .

افرادی که آب فلوراید مصرف می کنند، در حدود یک میلی گرم فلوراید از هر لیتر آب به دست می آورند . کسانی که از آب فلوراید استفاده نمی کنند، ممکن است فلوراید اندکی را از طریق رژیم غذایی به دست آورند، مگر آن که عادت به نوشیدن چای فراوان داشته باشند . یک فنجان چای، حاوی یک تا سه میلی گرم فلوراید است . توجه داشته باشید تا ده میلی گرم فلوراید در روز، از طریق غذا و آب برای بالغان، بی خطر می باشد .

نحوه درمان التهاب لثه (ژنژیویت)

اگر شما دچار التهاب لثه هستید، دندانپزشک شما احتمالا دندان‌هایتان را جرم‌گیری خواهد نمود. سپس دندان‌ها پولیش می‌شوند.

برای مراقبت از لثه‌های شما، ممکن است نیاز باشد که برای بررسی لثه‌ها چندین بار دیگر به دندانپزشک در فواصل زمانی منظم مراجعه نمایید.

دندانپزشک ممکن است به شما توصیه کند از دهان‌شویه‌هایی که حاوی پراکسید هیدروژن هستند استفاده نمایید تا از ساخته‌شدن مجدد جرم دندان جلوگیری شود.

اگر شما دچار وضعیت ANUG هستید، دندانپزشک تمام دندان‌های شمارا به‌دقت تمیز خواهد نمود و همچنین برایتان آنتی‌بیوتیک و دهان‌شویه ضدعفونی‌کننده تجویز خواهد کرد.

داروهای مسکن نیز ممکن است برایتان تجویز شود. وقتی دندان‌های شما جرم‌گیری و تمیز شدند، لثه‌هایتان به‌تدریج باید به وضعیت طبیعی خود بازگردند. شما می‌توانید با رعایت خوب بهداشت دهان و دندان‌هایتان از بروز بیماری التهاب لثه جلوگیری نمایید.

پریودونتیت

به التهاب بافت‌های محافظ دندان‌ها اصطلاحا “پریودونتیت ” (Periodontitis) گفته می‌شود. بیماری دیودونتیت در بسیاری از افراد بالای ۵۵ سال ایجاد می‌شود و یکی از علل مهم از دست دادن دندان‌ها می‌باشد.

در این بیماری، بافت‌های اطراف دندان که باعث محافظت دندان در سر جایش می‌شوند دچار التهاب شده و باعث لق شدن دندان می‌شوند که درنهایت موجب افتادن دندان می‌گردد. آسیبی که براثر بیماری پریودونتیت ایجاد می‌شود غیرقابل‌برگشت می‌باشد اما می‌توان با انجام درمان مناسب و رعایت بهداشت دهان، از التهاب بیشتر جلوگیری نمود.

شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد اگر بیماری پریودونتیت را بدون درمان به حال خود رها کنیم ممکن است فرد را مستعد ابتلا به بیماری قلبی عروقی نماید.

نحوه درمان پریودونتیت

شایع‌ترین نوع بیماری پریودونتیت را اصطلاحا “پریودونتیت مزمن بزرگسالان ” می‌نامند. این وضعیت اغلب به‌عنوان عارضه‌ای از التهاب لثه (ژنژیویت) ایجاد می‌شود که آن‌هم معمولا به خاطر عدم رعایت بهداشت دهان و دندان و یا سیگار کشیدن ایجاد می‌گردد.

اگر دندان‌ها مسواک نشوند، جرم دندان ایجاد می‌شود. براثر ساخته‌شدن جرم، لثه‌ها ملتهب شده و از دندان‌ها فاصله می‌گیرند. در فاصله یا فضایی که بین لثه‌ها و دندان‌ها ایجاد می‌شود، جرم بیشتری تجمع پیدا می‌کند. وقتی التهاب لثه (ژنژیویت) ایجاد می‌گردد، باکتری‌هایی که در داخل جرم قرار دارند به بافت‌های اطراف دندان حمله کرده و باعث التهاب و جدا شدن آنها از دندان می‌شوند.

همچنین التهاب باعث از دست رفتن استخوان محافظ دندان‌ها شده و دندان‌ها ممکن است بیفتند.

پریودونتیت پری آپیکال (Periapical) نوع دیگری از پریودونتیت می‌باشد که براثر پوسیدگی دندان ایجاد می‌شود و معمولا به خاطر عدم رعایت بهداشت دهان و دندان ایجاد می‌گردد.

اگر پوسیدگی دندان را |درمان نکنیم، مینای دندان و عاج دندان که در زیر آن قرار دارد درنهایت از بین رفته و اجازه می‌دهند که باکتری‌ها به پولپ دندان وارد شوند.

علائم بیماری پریودونتیت

در مراحل اولیه بیماری پریودونتیت، ممکن است هیچگونه علائم و مشکلی دیده نشود. علائم پریودونتیت مزمن ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• قرمز شدن، نرم شدن و براق شدن لثه‌ها که به‌آسانی خونریزی کرده و ممکن است تحلیل لثه‌ها نیز ایجاد شود.

• بوی بددهان و ایجاد یک مزه بد دردهان.

• درد گرفتن دندان در هنگام خوردن یک غذا یا نوشیدنی داغ، سرد یا شیرین.

در مراحل بعدی پریودونتیت مزمن، ممکن است لق شدن دندان‌ها ایجاد شود.

علائم پریودونتیت پری آپیکال ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• درد دندان در یک محل خاص (بخصوص در هنگام گاز گرفتن).

• لق شدن دندان‌ها.

• تورم فک

در بعضی از موارد، یک آبسه دندان ممکن است ایجاد شود. اگر با هر یک از علائم فوق مواجه شدید فورا با دندانپزشک خود مشورت نمایید.

جهت ارتباط بیشتر با شماره های درج شده تماس حاصل فرمایید.